تأثیر سبک فرزندپروری بر آینده کودکان
سبک فرزندپروری و تعامل والدین با کودکان تأثیر عمیقی بر رشد آنها دارد. انتخاب سبک فرزندپروری مناسب و موثر می‌تواند به کودکان کمک کند تا به خوبی با چالش‌های زندگی مواجه شوند، خودشان را بشناسند و از آینده‌ی خود بهترین استفاده را برده و از نظر روحی و روانی بهترین وضعیت را داشته باشند.
سبک فرزندپروری چیست؟
سبکهای فرزندپروری به شیوه‌هایی اشاره دارد که والدین برای تربیت و رشد فرزندان خود انتخاب می‌کنند. این سبک‌ها تأثیرات قابل توجهی بر رفتار، روابط، اعتماد به نفس و توانایی‌های اجتماعی و روانی فرزندان دارند. هر سبک فرزندپروری دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که تاثیرات گوناگونی بر رشد و شخصیت کودکان دارد.
انواع سبک فرزندپروری
چندین سبک فرزندپروری مختلف وجود دارد، که به طور کلی به چهار دسته‌بندی اصلی تقسیم می‌شوند:
- سبک مقتدرانه: دارای کنترل زیاد و محبت زیاد
- سبک مستبدانه: دارای کنترل بالا و محبت کم
- سبک سهل گیرانه: دارای کنترل کم و محبت زیاد
- سبک طردکننده: دارای کنترل کم و محبت کم
حال به بررسی ویژگی‌های متفاوت هر سبک میپردازیم:
سبک مقتدرانه
این نوع فرزندپروری به نام “فرزندپروری دموکراتیک” هم شناخته میشود. در این روش، والدین با اعمال قوانین و مقررات مشخصی برای کودکانشان، به آنها مرزها و قواعد را یاد می‌دهند. 
در همین حال، از نظرات و دیدگاه‌های فرزندان بهره‌گیری می‌کنند و از آنها در تصمیم‌گیری‌های مهم‌شان استفاده می‌کنند.
اهمیت دادن به احساسات فرزندان و نهایتاً تصمیم‌گیری بر اساس توافق میان والدین و فرزندان، نقطه قوت اصلی این روش است. این باعث میشود که فرزندان احساس کنند دیدگاه‌ها و احساساتشان ارزش دارد و به نوعی در فرآیند تصمیم‌گیری و مشارکت شرکت کنند. تمرکز بر پیشگیری از مشکلات رفتاری نشان از دقت و توجه والدین به تربیت کودکان و آموزش رفتارهای مثبت دارد.
استفاده از روش‌هایی مانند تعریف و تمجید، کمک می‌کند که فرزندان درک بهتری از رفتارهای مورد انتظار داشته باشند و انگیزه بیشتری برای آنها ایجاد شود. به طور کلی، سبک فرزندپروری مقتدرانه تلاش می‌کند تا تعادلی مناسب بین محدودیت‌ها و حمایت از کودکان ایجاد کند و از آنها انتظار داشته باشد که در تصمیم‌گیری‌های خانوادگی مشارکت کنند.
ویژگی کودکان تربیت شده با سبک فرزندپروری مقتدرانه
فرزندانی که تحت تأثیر سبک فرزندپروری مقتدرانه تربیت شده‌اند، ممکن است ویژگی‌های زیر را داشته باشند:
- شادتر و موفق‌تر هستند: کودکانی که با سبک مقتدرانه تربیت می‌شوند، به دلیل احترام و توجه والدین به نظرات و احساساتشان، خودباوری و اعتماد به نفس بیشتری دارند. این موجب میشود که خود را شادتر و بهتر در تلاش‌های مختلف ببینند.
- احساسات و نظرات را راحت‌تر ابراز می‌کنند: آزادی بیان نظرات و احساسات به کودکان کمک می‌کند تا از جوانب اجتماعی و ارتباطی خود بیشتر بهره‌برداری کنند.
- تصمیم‌گیری و برآورد ریسک درست‌تری دارند: به دلیل اینکه از کودکان به عنوان عوامل مشارکتی در تصمیم‌گیری‌های خانوادگی استفاده میشود، آنها به تجربه تصمیم‌گیری و برآورد ریسک آگاهانه می‌رسند.
- مسئولیت‌پذیری بالا: این سبک تربیتی با توجه به احساسات و نظرات کودکان و در عین حال اعمال محدودیت‌ها و قوانین، مسئولیت‌پذیری و پذیرش عواقب را در کودکان تقویت می‌کند.
- استقلال و اعتماد به نفس: تربیت مقتدرانه کمک می‌کند که کودکان به تدریج به استقلال برسند و اعتماد به نفس بیشتری پیدا کنند.
سبک مستبدانه
در این سبک والدین اغلب سخت‌گیر هستند و عقیده دارند که بچه ها باید بدون هیچ اما و اگری از قوانین پیروی کنند. 
این نوع والدین در تلاشند تا با ایجاد نظم و انضباط سخت، رفتارهای کودکان را کنترل کنند، آنها ممکن است از تنبیه‌های سخت مانند تنبیه بدنی به عنوان راهی برای اجرای قوانین خود استفاده کنند.
این نوع مجازات‌ها می‌تواند باعث افزایش احساس ترس و ناراحتی در فرزندان شود. این سبک فرزندپروری به کودکان کمترین اجازه را برای یادگیری مهارت‌های مهمی مانند حل مسائل، تصمیم‌گیری و توانایی ارتباط میدهد. همچنین در این سبک، نقش کودک در تصمیم‌گیری‌ها و تبادل نظر به حداقل می‌رسد و او به جای یادگیری چگونگی حل مسائل، فقط با قوانین و تصمیمات والدین روبرو میشود.
ویژگی کودکان تربیت شده با سبک فرزندپروری مستبدانه:
فرزندانی که تحت تأثیر سبک فرزندپروری مستبدانه تربیت شده‌اند، ممکن است ویژگی‌های زیر را داشته باشند:
- روحیه شادابی ندارند: به دلیل فشارها و کنترل زیاد والدین، این فرزندان ممکن است کمتر احساس شادابی و خوشحالی داشته باشند.
- استقلال کمتری دارند: به دلیل کنترل زیاد والدین و ترس از تنبیه‌ها، این کودکان ممکن است در تصمیم‌گیری‌های شخصی کمتر استقلال داشته باشند.
- عزت نفس پایینی دارند: به دلیل عدم توجه به نظرات و احساساتشان، این فرزندان ممکن است عزت نفس پایینی داشته باشند.
- مشکلات رفتاری بیشتری نشان می‌دهند: فشارها و تنبیه‌های سخت ممکن است منجر به مشکلات رفتاری در این کودکان شود.
- عملکرد تحصیلی بدی دارند: کنترل زیاد والدین ممکن است تأثیر منفی بر عملکرد تحصیلی کودکان داشته باشد.
- مهارت‌های اجتماعی ضعیف است: به دلیل کمبود تجربه در تبادل‌نظر، این کودکان ممکن است در برقراری ارتباطات اجتماعی مشکل داشته باشند.
- بیشتر مستعد مسائل روحی هستند: سبک فرزندپروری مستبدانه ممکن است به عواقب ناخوشایندی مانند مشکلات روانی در آینده منجر شود.
- به احتمال بیشتری درگیر مواد مخدر می‌شوند: به دلیل فشارها و ناتوانی‌های احساسی، این کودکان بیشتردرگیر مواد مخدر و رفتارهای مخرب اجتماعی می‌شوند.
سبک سهل گیرانه
سبک سهلگیرانه یکی از انواع سبکهای فرزندپروری است که والدین به‌طور کلی تمایل دارند تا قوانین و محدودیت‌های کمتری را برای کودکانشان تعیین کنند . همچنین والدین تمایل دارند تا مداخله و دخالت کمتری در کارهای روزمره و تصمیم‌گیری‌های کودکان داشته باشد.
یکی از چالش‌های این سبک فرزندپروری این است که به دلیل کمبود محدودیت‌ها و قوانین مشخص، کودکان ممکن است در تصمیم‌گیری‌هایی که برایشان ضروری یا خطرناک است، دچار اشتباه شوند یا به تصمیم‌هایی برسند که نتایج نامطلوبی داشته باشد.
ویژگی کودکان تربیت شده با سبک فرزندپروری سهل گیرانه
ویژگی‌های نامناسبی که ممکن است در فرزندان دارای والدین سهل‌گیر دیده شود، عبارتند از:
- عدم رعایت قوانین: به دلیل کمبود قوانین مشخص و محدودیت‌ها، فرزندان این والدین ممکن است در رعایت قوانین مشکل داشته باشند . این مسئله می‌تواند در مواردی مانند انجام وظایف تحصیلی و خانگی، محدودیت در استفاده از تکنولوژی و… مشهود باشد.
- ضعف خودکنترلی: به دلیل کمبود محدودیت‌ها و نظارت، کودکان این والدین ممکن است خودکنترلی ضعیفی داشته باشند. این موضوع می‌تواند به مشکلاتی مانند ناتوانی در تعیین اولویت‌ها، به تعویق انداختن وظایف منجر شود.
- تمایلات خودخواهانه: کودکان والدین سهل‌گیر ممکن است به تمایلات شخصی و خودخواهانه خود تسلیم شوند، حتی اگر این تصمیمات به طور کلی نامناسب یا مضر باشند.
- مشکل در روابط اجتماعی: به دلیل عدم تمرکز بر ایجاد محدودیت‌ها، فرزندان این والدین ممکن است در تعاملات اجتماعی با مشکلات بیشتری روبرو شوند. این مسئله می‌تواند در مواردی مانند مشکل در برقراری روابط مؤثر با همسالان و کمبود مهارت‌های ارتباطی منجر شود.
سبک طردکننده
سبک فرزندپروری طردکننده یکی از انواع سبکهای فرزندپروری است که به الگوی تربیتی والدینی اشاره دارد که به طور کلی از درگیری یا دخالت در زندگی و فعالیت‌های فرزندان خود خودداری می‌کنند. این والدین به طور عمده نه تنها در ایجاد محدودیت‌ها و قوانین خانه بی‌توجه هستند، بلکه به رشد و توسعه فرزندانشان هم توجه کمتری دارند.
برای مثال آنها اغلب نمی‌پرسند که کودک شان در مدرسه چه وضعیتی دارد یا در مورد اینکه چه دوستانی دارد پرس و جوی چندانی نمی‌کند. سبک فرزندپروری طردکننده می‌تواند به علت مشکلات روحی و روانی والدین یا تجربیات ناخوشایندی که آنها در کودکی داشته‌اند، شکل گرفته باشد. والدینی که خود دچار مشکلات روحی مانند افسردگی یا اضطراب بوده‌اند، ممکن است توانایی کافی تربیت سالم فرزندان را نداشته باشند.
ویژگی کودکان تربیت شده با سبک فرزندپروری طردکننده
برخی از ویژگی‌هایی که در کودکانی که توسط والدین طردکننده بزرگ می‌شوند مشاهده میشود عبارتند از:
- تکانشی بودن: کودکانی که در محیطی با والدین طردکننده بزرگ می‌شوند، ممکن است به دلیل نبود حمایت عاطفی، تکانشی و عصبانی شوند.
- مهارت‌های خودتنظیمی هیجانی نداشتن: کودکان نیازمند یادگیری مهارت‌های خودتنظیمی هیجانی هستند تا بتوانند با احساسات خود به خوبی کنار بیایند. والدین طردکننده معمولاً به کمک در توسعه این مهارت‌ها نمی‌پردازند که در نتیجه منجر به مشکلات در مدیریت احساسات کودکان میشود.
- مشکلات بزهکاری و اعتیاد: کودکانی که از نظر عاطفی و حمایت والدین تجربه‌های ناکامی دارند، ممکن است به دنبال راه‌های دیگری برای برطرف کردن نیازهای خود باشند. این ممکن است منجر به رفتارهای بزهکاری و حتی اعتیاد در آینده شود.
- مشکلات روانی: کودکانی که در محیط طردکننده بزرگ می‌شوند، ممکن است به مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب و رفتارهای خودکشی در نوجوانی شوند.
چرا سبک های فرزندپروری اهمیت دارند؟
سبکهای فرزندپروری تاثیر مهمی بر رشد کودکان دارند. این سبک‌ها نه تنها بر رفتار و عملکرد کودکان در دوران کودکی و نوجوانی، بلکه بر شخصیت و رفتار آنها در بزرگسالی نیز تأثیر می‌گذارند. در زیر به برخی از اهمیت‌های سبکهای فرزندپروری اشاره می‌کنیم:
- تأثیر بر شخصیت کودک: سبکهای فرزندپروری تعیین‌کننده شخصیت کودکان هستند.
- تأثیر بر رفتارهای اجتماعی: والدینی که به شیوه‌ای مستبدانه و کنترل‌گر بر رشد کودکانشان رفتار می‌کنند، ممکن است منجر به رفتارهای اجتماعی نامطلوبی شود. به عنوان مثال، کودکانی که مورد کنترل زیاد قرار می‌گیرند، ممکن است در آینده به مشکلات تنش‌زا در روابط اجتماعی برخورد کنند.
- تقویت خودتنظیمی هیجانی: سبکهای فرزندپروری مقتدرانه می‌تواند به کودکان کمک کند که مهارت‌های خودتنظیمی هیجانی را توسعه دهند. این مهارت‌ها به آنها کمک می‌کند تا با احساسات منفی و مثبت خود به خوبی کنار بیایند.
- تقویت خودکنترل و تصمیم‌گیری: سبکهای فرزندپروری که به کودکان اجازه میدهد در فرآیند تصمیم‌گیری شرکت کنند، می‌تواند به تقویت خودکنترل و مهارت‌های تصمیم‌گیری آنها کمک کنند.
- تشویق به خلاقیت و استقلال: والدینی که به فرزندانشان فرصت می‌دهند تا خودشان برای حل مشکلات کوچک به خلاقیت خود روی بیاورند، استقلال و اعتماد به نفس کودکان را تقویت می کنند.
- پیشگیری از مشکلات رفتاری و روانی: سبکهای فرزندپروری مناسب می‌تواند به پیشگیری از مشکلات رفتاری و روانی در کودکان کمک کند. والدینی که ارتباط با کودکان خود را بهبود می‌بخشند و به نیازها و احساسات آنها توجه می‌کنند، می‌توانند از به وجود آمدن مشکلات بزرگ‌تر جلوگیری کنند.
بهتر است والدین در انتخاب سبکهای فرزندپروری به میزان تأثیر آنها بر رشد و توسعه کودکان و نیز به ویژگی‌های شخصیتی و نیازهای فرزندانشان توجه کنند. همچنین، تعادل میان محبت و مراقبت و مرزها و محدودیت‌ها نقش مهمی در انتخاب بهترین سبکهای فرزندپروری ایفا می‌کند.
بهترین سبک فرزندپروری چیست؟
سبک فرزندپروری مقتدرانه ازنظر روانشناسان و روانپزشکان به عنوان یکی از بهترین سبکهای فرزندپروری شناخته میشود. گاهی اوقات والدین ممکن است در زمان‌ها و شرایط مختلف از ویژگی‌های مختلف سبکهای فرزندپروری استفاده کنند. هیچ والدینی کاملاً در یک سبک خاص فرزندپروری قرار نمی‌گیرد. در نتیجه اگر ویژگی‌های شما با سبکهای دیگر فرزندپروری همخوانی دارد، می‌توانید از مراحل و تمریناتی استفاده کنید تا در هر سبکی که هستید، به بهترین نحو از روش‌های تربیتی استفاده و به یک پدر یا مادر حمایت کننده تبدیل شوید.
مشکلات فرزندپروری
مشکلات فرزندپروری نقطه ضعفی است که هر والدین ممکن است با آن روبرو شود. تربیت کودکان یک مسیر پر از چالش‌ها، سختی‌ها و مشکلات است، واقعیت این است که هیچ کاری بدون تلاش و کوشش بی‌نتیجه نمی‌ماند، و تربیت کودکان هم نیازمند تعهد، صبر، آگاهی و تجربه است. بنابراین، گرچه ممکن است در مسیر تربیت کودکان با چالش‌ها و استرس‌مواجه شوید، اما این ارزشمند است چرا که شما در حال خلق آینده‌ای بهتر و موفق‌تر برای فرزندانتان هستید.
در این جا به بررسی مهمترین مشکلات فرزندپروری خواهیم پرداخت.
- ارتباط نامناسب با فرزندان: یکی از اصلی‌ترین مشکلات فرزندپروری، نقص در ارتباط و ارتباط نامناسب والدین با فرزندان است که می‌تواند منجر به اختلالات روحی و اجتماعی در کودکان بشود.
- عدم تعیین مرزها و قوانین: والدینی که نتوانسته‌اند مرزها و قوانین واضحی برای کودکان تعیین کنند، ممکن است با مشکلات نافرمانی و عدم انضباط در کودکان مواجه شوند.
- فشار روانی و انتظارات بالا: انتظارات بالا و فشار روانی بیش از حد می‌تواند منجر به کاهش اعتماد به نفس و اضطراب در کودکان شود.
- نقص در مهارت‌های ارتباطی و حل اختلافات: فرزندانی که از کودکی مهارت‌های ارتباطی مناسب و حل اختلافات آموزش ندیده باشند ممکن است در بزرگسالی نیز با مشکلات مشابه روبرو شوند.
- استفاده نادرست از تنبیه و مجازات: استفاده نادرست از تنبیه و مجازات می‌تواند باعث ایجاد ترس و ناامنی در کودکان شود و تاثیرات منفی بر رفتار و روانی آنها داشته باشد.پ
مشکلات فرزندپروری می‌تواند تاثیرات عمیقی بر رشد کودکان داشته باشند. بهتر است والدین با آگاهی و تلاش برای بهبود روش‌های فرزندپروری از مشکلات احتمالی پیش از وقوع جلوگیری کنند و در صورت وجود مشکلات، از مشاوره خانواده و روانشناس استفاده کنند تا به حل آنها بپردازند.
