هزاران سال است که از آواز و لالایی برای خواب کودک استفاده می‌کنیم! بله، این ملودی‌های زیبا و آرامش‌بخش سابقه‌ای طولانی دارند! برای کودکی که هنوز نمی‌تواند از واژه‌ها برای بیان خودش و نیازهایش استفاده کند، لالایی، پیوندی عمیق و زبانی مشترک بین مادر و کودک عمل می‌کند. مادر با این کلمات به کودک اطمینان می‌دهد که در کنار او و مراقب اوست. اما، این‌طور که تحقیقات نشان داده‌اند، این نوای آرامش‌بخش چیزی بیش از یک موسیقی آرام‌بخش برای خواب کودک است! چطور؟ با ما همراه باشید تا پاسخ این سوال را پیدا کنیم.
آهنگ های لالایی و آرامش بخش برای کودکان
اگر می‌خواهید با کارگاه مادر و کودک جی جا آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله کارگاه مادر و کودک چیست؟ را مطالعه فرمایید.
لالایی چیست؟
لالایی (به انگلیسی: Lullaby) یک نوای دلنشین یا قطعه‌ای از یک آهنگ آرام‌بخش است که مادران برای کودکانشان می‌خوانند تا او را بخوابانند. البته این آواز را هر فرد دیگری که مراقبت از کودک را به عهده دارد می‌تواند بخواند. در همه فرهنگ‌ها این نوع موسیقی وجود دارد و علی‌رغم تفاوت‌های جزئی، این آوازها شباهت‌های قابل توجهی به یکدیگر دارند. آن‌ها اغلب ساده هستند و ریتمی یکنواخت و متنی تکراری دارند.
کلمه Lullaby از دو بخش Lull به‌معنی «آرام کردن» و By با ترجمه «نزدیک» یا «توسط» تشکیل شده‌است و در مجموع، به سبکی از موسیقی اشاره می‌کند که از فاصله نزدیک، با هدف تسکین یا خواباندن دیگری می‌خوانیم. در زبان فارسی مشخص نیست که «لالا» از «لالایی» گرفته شده‌است یا برعکس. همچنین «لله» به‌معنای پرستار کودک در فارسی قدیم به این کلمه شباهت دارد.
موسیقی لالایی چیست؟
لالایی پیش از خواب برای کودک فواید متعددی دارد اما همه مادران نمی‌توانند برای فرزند خود این آواز زیبا را بخوانند. در چنین شرایطی می‌توانیم از انواع لالایی صوتی کودکانه استفاده کنیم. این فایل‌های صورتی اگرچه نمی‌توانند همه نیازهای کودک به لالایی مادر را پوشش بدهند اما مزایای قابل توجهی دارند. در مجموع ضرب و ریتم موسیقی به رشد و توسعه مهارت‌های اجتماعی، شناختی و هیجانی کودک کمک می‌کند و انواع آن شادی‌بخش و تسکین‌دهنده است.
با تمام این‌ها اگر شرایطش را دارید حتما خودتان برای کودکان آواز پیش از خواب را بخوانید. این آوازهای پیش از خواب، علاوه بر آوای دلنشین، همه حواس کودک را به کار می‌گیرد و تقویت می‌کند. تماشای صورت آرام و مهربان شما، لمس دستانتان، صدای زمزمه و همه احساسی که کودک از این تجربه می‌گیرد برای رشد تعاملی او لازم است. اگر نمی‌توانید آواز بخوانید به لالایی صوتی کودکان در انواع مدرن یا سنتی گوش بدهید و آن‌ها را تمرین کنید. همچنین می‌توانید ملودی‌های آن‌ها مانند ملودی لالایی به زبان بختیاری را بیاموزید. نیازی نیست حتما کلمات را یاد بگیرید و ادا کنید، طبق تحقیقات، زمزمه ترانه پیش از خواب به هر زبان و با هر صدا بر رشد کودک تاثیر دارد. اگر هنوز شک دارید این کار برای کودک مفید باشد، به مطالعه مقاله ادامه دهید.
آیا خواندن پیش از خواب برای کودک مفید است؟
طبق پژوهش‌ها، تاریخ زمزمه لالایی برای کودک پیش از خواب به حداقل چهار هزار سال پیش برمی‌گردد. در آن دوره هدف از زمزمه این ترانه‌ها توسط مادر یا لله (دایه) این بود که کودک آرام بگیرد و بخوابد. اما امروزه تحقیقات اثرات قابل توجه لالایی در سلامت روان کودک را نشان داده‌اند:
لالایی احساس امنیت را در کودک تقویت می‌کند
همان‌طور که گفتیم این زمزمه دلنشین، ریتم دارد و ریتم و موسیقی به رشد ذهنی کودک کمک می‌کند. بااین‌حال این تنها سودی نیست که کودک از ضرب موسیقی می‌برد. ریتم لالایی‌ها معمولا 8/6 هستند یعنی دقیقا مانند ضربی که کودک در رحم مادر احساس می‌کند. به همین دلیل این آواز به نوزادان این احساس را می‌دهد که به فضای آرام و آشنای شکم مادر برگشته‌اند و امنیت را تجربه می‌کنند.
سلامت جسمانی کودک تحت تاثیر زمزمه‌های مادر است
مطالعه‌ای در سال 2010 به دستاوردهای جالبی دست یافت. در این مطالعه، مراقبان برای گروهی از کودکان نارس، در بخش مراقبت‌های ویژه، آهنگ لالایی پخش کردند. نتیجه نهایی این آزمایش افزایش سطح اکسیژن خون این کودکان و بهبود فرایند تنفسی و عملکرد ریه‌ها را نشان داد.
کارگاه مادر و کودک
کارگاه‌های مادر و کودک جی جا
-
کارگاه مادر و کودک شناختی (شعبه سعادت آباد) -
کارگاه مادر و کودک هنر و خلاقیت (شعبه سعادت آباد) -
کارگاه مادر و کودک موسیقی (شعبه سعادت آباد) -
کارگاه مادر و کودک زبان انگلیسی (شعبه سعادت آباد) -
کارگاه مادر و کودک بازی حرکتی (شعبه سعادت آباد) -
کارگاه مادر و کودک هوش و خلاقیت (شعبه سعادت آباد) -
کارگاه مادر و کودک مسی پلی (شعبه سعادت آباد)
در مطالعه دیگری در سال 2013 بر روی کودکان نارس، یک خانم آوازی آرام را به‌صورت زنده زمزمه می‌کرد. کودکان در نتیجه این آزمایش علاوه بر بهبود عملکرد دستگاه تنفسی، کاهش ضربان قلب، بهبود الگوی خواب و بهبود کلی سلامت جسمانی را نشان دادند. این مطالعه همچنین نشان داد زمزمه این آواز میزان اضطراب مراقبان را نیز کاهش می‌دهد.
چگونه لالایی بخوانیم؟
مهم‌ترین نکته در زمزمه آواز کودکان این است که خودتان احساس خوبی از این کار داشته باشید. یک لالایی کودکانه به هر زبانی برای کودک شما مفید است. بنابراین حتی اگر یک ترانه را با لحنی شاد زمزمه کنید کودک سالم‌تری خواهید داشت. نکات زیر نیز در این مسیر به شما کمک می‌کند:
- ترانه‌ای را انتخاب کنید که خودتان از آن لذت می‌برید. وقتی یک موسیقی حال شما را خوب می‌کند این احساس را به کودک نیز منتقل می‌کنید.
- ترانه‌های مختلف را امتحان کنید تا ترجیح خود و کودکتان را پیدا کنید. می‌توانید به لالایی به زبان ترکی یا لالایی انگلیسی زبان گوش بدهید و ملودی آن‌ها به خاطر بسپارید. بعد همان را تمرین و برای کودک زمزمه کنید. در نهایت چند مورد را انتخاب کنید و همان‌ها را بخوانید.
- در حین آواز، لحنی آرام و مهربان داشته باشید و ترجیحا زمزمه کنید.
- شرایط خواب را مهیا کنید. نور اتاق را کم کنید، صداهای محیطی را به حداقل برسانید و کودک را در آغوش، تخت یا گهواره قرار دهید. پیش از شروع لالایی برای نوزاد می‌توانید به او یک پستانک بدهید.
- با کودک ارتباط چشمی برقرار کنید و لبخند بزنید.
- از لالایی با متن تکراری استفاده کنید. این کار به خواب کودک کمک می‌کند.
چگونه بهترین زمزمه پیش از خواب را انتخاب کنیم؟
در زمان‌های قدیم مادران لالایی‌ها را با توجه به شرایط آن دوره می‌ساختند. جنگ، قحطی، بلایای طبیعی و در مجموع وضعیت جغرافیایی متن این ترانه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌داد. اما امروزه می‌توانیم حدس بزنیم مضامینی مانند جنگ یا حمله حیوانات وحشی چه اثرات نامطلوب و جبران‌ناپذیری بر روان کودک دارند. برای انتخاب موسیقی مناسب به نکات زیر توجه کنید:
- از اشعار مکرر با موضوعات مناسب استفاده کنید. سعی کنید مفاهیمی مانند شجاعت، توانایی، امید، امنیت و اعتماد را به متن ترانه خود بیاورید.
- سعی کنید ملودی شما ریتمیک باشد و آن را با لحنی ملایم بخوانید.
- اگر آموزش موضوعات فرهنگی برای شما اهمیت دارد آن‌ها را به متن لالایی بیاورید. می‌توانید از اشعار حماسی استفاده کنید.
تفاوت لالایی قدیم و جدید
لالایی نیز مانند بسیاری از موضوعات تربیتی دیگر در کودکان طی سال‌ها تغییراتی داشته‌است. مادران موضوع زمزمه‌های خود را به‌تناسب موقعیت جغرافیایی، فرهنگی و مذهبی خانواده انتخاب می‌کردند. مفاهیم ترسناک مانند لولو، موضوعاتی مربوط به طبیعت و زیبایی‌های آن و مسائل روز مثل قحطی و جنگ همواره راه خود را به این ترانه‌ها باز می‌کردند. به‌علاوه لالایی‌های قدیمی را اغلب با گویش محلی می‌خواندند. مادران ایرانی آوازهای خود را در دستگاه شور، آواز دشتی و با گویش بختیاری زمزمه می‌کردند. این آهنگ صدا به کودک آرامش می‌بخشید و او را می‌خواباند.
لالایی جدید اما سبکی متفاوت با نوع قدیمی آن دارد. این موسیقی اغلب پیچیدگی بیشتر، تنوع گسترده‌تر مفاهیم تربیتی و آموزشی‌تری دارد. سرودهای کودکانه مدرن اهمیت زیادی برای انتقال پیام‌های آموزشی به کودک قائل می‌شوند و به همین دلیل متن آن‌ها بیشتر داستان‌وار و کمتر تکراری است. با تمام این‌ها هر دو نوع موسیقی اثر یکسانی بر آرامش و خواب کودک دارند.
کلام آخر
همان‌طور که خواندید، لالایی، این آواز کهنسال آرام‌بخش می‌تواند سلامت روان و جسم کودک را تحت تاثیر قرار بدهد. شاید پیشینیان ما نمی‌دانستند آن‌چه ابداع کرده‌اند تا این اندازه سودبخش است. اما شما به‌عنوان فردی که در این دوره تاریخ زندگی می‌کنید از اثرات قابل توجه لالایی کودکانه اطلاع دارید. شما می‌توانید انواع آهنگ لالایی مادر صوتی را گوش بدهید، بهترین موضوعات را به‌تناسب سن کودک برای او بخوانید و این کار را به روتین شبانه خود و فرزندتان تبدیل کنید.