مراحل رشد کودک 1 تا 2 سال

کودک بین 1 تا 2 سال بیشتر شبیه یک کودک نوپا می‌شود. کودک 1 ساله‌ی شما مهارت‌های حرکتی بیشتری می‌آموزد و همین باعث استقلال بیشتر او می‌شود و شخصیت خاص و منحصربفرد او نمایان می‌شود. در این مقاله به بررسی نقاط عطف مراحل رشد کودک 1 تا 2 سال خواهیم پرداخت.

شما به عنوان مادر و والد کودک قدم به مسیر پرچالشی می‌گذارید. در این سن کودک از محیط اطراف خود می‌آموزد و از والدین و کسانی که آن‌ها را بزرگ می‌کنند به عنوان الگو، تقلید می‌کنند.

در ادامه به شما می‌گوییم که کودک در دوره‌ی ورود به دوران نوپایی چه تغییراتی را پشت سر می‌گذارد. همچنین به بررسی رشد زبانی، تقویت مهارت‌های عضلانی و عصبی، رشد اجتماعی و عاطفی، یادگیری و … صحبت خواهیم کرد.

مراحل رشد زبانی و شناختی کودک 1 ساله

در این سال، متوجه تغییرات بزرگی در رشد شناختی کودک خود می‌شوید. بین 12 تا 24 ماهگی کودک شما می‌تواند اسم اجسام و چیزهایی مثل سگ و گربه را تشخیص دهد. آن‌ها همچنین می‌توانند بازی‌های ساده‌ای را انجام دهند که نشان از توانایی آن‌ها در دنبال کردن دستورالعمل‌ها دارد.

در ادامه به بررسی مهم‌ترین نقاط عطف شناختی و زبانی/کلامی 1 سالگی خواهیم پرداخت.

پرحرف‌ شدن

کودک در پایان یک سالگی، همچنان از طریق راه‌های غیرزبانی ارتباط برقرار می‌کند، راه‌هایی مثل اشاره کردن، تغییر حالت بدن، یا پرتاب کردن اشیا. اما در همین دوران بغبغو کردن و جیغ‌های کودک تبدیل به صداهای قابل تشخیص مثل «دا»، «با» و «ما» می‌شود. کودک شما به تدریج  می‌آموزد که می‌تواند این صداها را کنار هم قرار دهد و به یک کلمه‌ی معنادار مثل «ماما»، «بابا» و … تبدیل کند.

کودک شما تا قبل از تولد دو سالگی می‌تواند جملات ساده‌ی دو تا چهار کلمه‌ای بسازد و به اشیای ساده‌ای که نام آن را می‌برید اشاره کند. (هر دوی این کارها بسیار شیرین و هیجان انگیز است!)

پیروی از دستورالعمل‌های ساده

تقریبا در 18 مهگی مهارت‌های تفکر کودک نوپای شما به طرز چشمگیری افزایش پیدا می‌کند. آن‌ها می‌توانند کارهایی که در گذشته انجام شده را به یاد بیاورند و آن را تکرار کنند و تصویر ذهنی از چیزهایی که خارج از دیدشان است داشته باشند.

اما مهم‌ترین رشدی که کودک شما در این دوران تجربه می‌کند و منجر به ایجاد یک قابلیت جدید در او می‌شود، پیروی از دستورالعمل‌های ساده است. آن‌ها ممکن است به خاطر نسپارند که برای بیرون رفتن از خانه باید کاپشن همراه خود ببرند اما وقتی به آن‌ها می‌گویید این کار را انجام دهند، متوجه می‌شوند و آن را انجام می‌دهند. (اگر چه همیشه هم به حرفتان گوش نمی‌دهند.)

مستقل شدن

کودک 1 ساله به شکل‌های مختلف استقلال خود را نشان می‌دهد. برای مثال، ممکن است اصرار داشته باشند خودشان لباس بپوشند یا  مهارت‌های حرکتی جدیدی تجربه کنند.

بنابراین زمانی که احساس خستگی، ترس یا تنهایی می‌کنند به دنبال راحتی هستند. هر چقدر که به تولد 2 سالگی نزدیک می‌شوند، متوجه سرکشی بیشتر آن‌ها می‌شوید چرا که بیشتر روی کاری که می‌خواهند انجام دهند اصرار می‌کنند، حتی زمانی که «نه» می‌شنوند.

چک لیست زبانی و شناختی

• واکنش کودک به اسمش
• تلاش برای تکرار کلماتی که می‌گویید
• کنجکاوی کردن راجع به چیزها و نحوه کار آن‌ها
• توانایی پیدا کردن اجسام پنهان شده
• دست تکان دادن موقع خداحافظی

مراحل رشد جسمی و فیزیکی در 1 سالگی

12 ماهگی تغییرات بزرگی برای کودک شما به همراه دارد. در یک بازه‌ی زمانی کوتاه، کودک از خزیدن به راه رفتن می‌رسد و پیش از آن که متوجه شوید از پله‌ها بالا می‌رود و دور خانه می‌چرخد.

در ادامه به مهم‌ترین نقاط عطف فیزیکی و جسمی 1 سالگی کودک شما خواهیم پرداخت.

برداشتن اولین قدم‌ها

برخی از کودکان در 12 ماهگی شروع به راه رفتن می‌کنند و برخی دیگر نزدیک 14 تا 15 ماهگی. پیش از این که کودک شروع به راه رفتن کند، نشانه‌هایی بروز می‌دهد که  شامل موارد زیر است:

• تلاش برای بلند شدن و ایستادن
• کمک گرفتن از چیزی مثل میز برای راه رفتن
• ایستادن بدون هیچ کمکی

می‌توانید به کودک خود کمک کنید تا در هنر راه رفتن پیشرفت کند. مثلا وقتی توانست بایستد، دستش را بگیرید و او را دور خانه راه ببرید. همچنین می‌توانید از اسباب بازی‌های هل دادنی برای کمک کردن به راه رفتن کودک استفاده کنید. در واقع باید دنبال وسایلی باشید که به حفظ تعادل کودک شما کمک کند.

بازی با تمرکز بیشتر

بازی در این سن یکی از مراحل رشد مهم و بزرگی است که کودک در این سن تجربه می‌کند. مهارت‌های تازه‌ای که کودک در این سن تجربه می‌کند او را نسبت به کشف در مورد وسایلی که در نزدیکی‌اش وجود دارد مشتاق می‌کند.

اسباب‌بازی‌های مناسب 1 تا 2 سال شامل لوازم موسیقی است که کودک می‌تواند تکان دهد یا روی آن بکوبد. همچنین وسایلی که اهرم، چرخ یا یک بخش حرکتی دارد هم می‌تواند برای آن‌ها جذاب باشد. بلوک‌های خانه سازی همیشه انتخاب مناسبی هستند، کودک شما زمان خراب کردن ساختمانی که با هم ساخته‌اید بسیار لذت می‌برد.

تقویت مهارت گرفتن اجسام

گرفتن اجسام در واقع همان بلند کردن اجسام با استفاده از شست و چهار انگشت دیگر دست است. احتمالا کودک شما از بدو تولد سعی در بلند کردن اجسام داشته است اما بین 1 تا 2 سال در این کار مهارت زیادی به دست می‌آورد. کودک با تقویت این مهارت می‌تواند به صورت مستقل غذا بخورد یا با اسباب بازی‌هایش بازی کند. این کار همچنین در گرفتن مداد به آن‌ها کمک می‌کند.

چک لیست نقاط عطف رشد جسمی و فیزیکی کودک 1 تا 2 سال

• توانایی انجام بازی‌هایی که با شعر و دست زدن همراه است
• گذاشتن و برداشتن وسایل از داخل جعبه یا ظرف
• توانایی تقلید عمل خط خطی کردن
• اشاره با انگشت اشاره
• نوشیدن از لیوان زمانی که  آن را جلوی کودک می‌گیرید

مراحل رشد عاطفی و اجتماعی در 1 تا 2 سالگی

همزمان که کودک 1 ساله در ارتباط برقرار کردن با غریبه‌ها محتاط استت اما متوجه تمایل روزافزون کودک برای ارتباط با دیگران می‌شوید. به ویژه ارتباط با خواهر و برادر یا کسی که به صورت مرتب از او مراقبت می‌کند. کودک شما همچنین ممکن است از دیدن کودکان دیگر در مکان‌هایی مثل زمین بازی هیجان زده شود.

در ادامه به برخی از نقاط عطف رشد اجتماعی و عاطفی که در این سن باید انتظار داشته باشید خواهیم پرداخت.

ابراز علاقه به سایر کودکان

کودک 1 ساله علاقه به بازی کنار کودکان دیگر دارد. به این نوع بازی، بازی موازی می‌گویند به این معنا که هر کودک فعالیت خود را انجام می‌دهد اما در کنار کودکان دیگر. هر چند که در این سن هم کودکان می‌توانند با هم همکاری داشته باشند.

البته کودک 1 ساله در این سن معنای به اشتراک گذاشتن و تقسیم کردن را متوجه نمی‌شود و نسبت به اسباب بازی‌هایش حس مالکیت زیادی دارد. بنابراین به آن‌ها اصرار نکنید که وسایلشان را با بقیه به اشتراک بگذارند. می‌توانید بازی‌هایی را با آن‌ها انجام دهید که از وسایلش به تعداد زیاد هست به این ترتیب هیچ کدام از کودکان حس بدی پیدا نخواهند کرد.

واکنش به احساسات

در این سن متوجه خواهید شد که کودک 1 ساله شما از خنده به عنوان واکنشی در نسبت با کسانی که با آن‌ها بازی می‌کند یا سایر افراد استفاده می‌کند. از طرف دیگر زمانی که ببینند کودکی ناراحت است، گریه می‌کنند اما این مسئله، مسئله‌ی بدی نیست. تحقیقات نشان داده است که کودکان می‌توانند احساس همدردی کنند یعنی درد دیگری را حس کنند و نسبت به آن واکنش نشان دهند.

لذت بردن از کتاب

در این سن، کودک علاقه دارد همراه شما به کتاب نگاه کند. کتاب خواندن برای آن‌ها تنها یک کار لذت بخش نیست، بلکه آن‌ها را برای مهد کودک هم آماده می‌کند. تحقیقات نشان داده است کودکانی که در دوره نوپایی برایشان کتاب می‌خوانند برای حضور در مدرسه آماده‌ترند.

بعد از اولین سال تولد، کودکان واژگانشان افزایش پیدا می‌کند و حروف، اشکال، رنگ‌ها، آب و هوا، حیوانات و فصول را می‌آموزند. همه‌ی این مباحث را می‌توانید در کتاب‌هایی که برای کودکان 1 تا 2 سال تصویرگری شده است پیدا کنید.

سایر مراحل رشد کودک 1 ساله

در ادامه به سایر جنبه‌های مهم رشد کودک 1 ساله خواهیم پرداخت.

تجربه غذاهای جدید

حالا که کودک شما می‌تواند غذاهای جامد بخورد، ممکن است به دنبال معرفی غذاهای جدید به او باشید. پیشنهاد سازمان جهانی غذا این که که کودک باید رژیمی متعادل شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات، چربی‌های سالم، غذاهای پروتئینی و لبنیات داشته باشد. محدود کردن غذاهای فراوری شده و سرخ کرده و همچنین خوراکی‌هایی با قند مصنوعی می‌تواند به رشد هر چه بهتر کودک کمک کند.

کودک شما به روزانه باید 1000 کالری مصرف کند و باید از غذا دادن زیاد به او جلوگیری کنید. متخصصان تغذیه پیشنهاد می‌کنند که کودک روزانه 3 وعده غذای اصلی و 2 میان وعده داشته باشد.

مجموعه‌ای از غذاهای متنوع را برای کودک خود تهیه کنید و اجازه دهید کوددکتان خودش نشانه‌های گرسنگی و سیری‌اش را پیدا کند.

افزایش اضطراب جدایی

این صحنه، صحنه‌ی بسیار آشنایی است: شما یک لحظه اتاق را ترک می‌کنید و کودکتان شروع به گریه می‌کند. سلام بر اضطراب جدایی! حالا کودک 1 ساله‌ی شما بسیار وابسته شده است و اضطراب جدایی بخشی از فرایند طبیعی رشد او است.

برای غلبه بر اضطراب جدایی، موقع خداحافظی از کودکتان باید طوری با او خداحافظی کنید که به او اطمینان دهید برخواهید گشت.

پرخاشگرتر شدن

در 1 تا 2 سالگی متوجه می‌شوید که کودک شما به لحاظ جسمی محکم‌تر شده است. کودکان در این سن متوجه نمی‌شوند که دیگران هم احساسات دارند بنابراین ممکن است آن را بزنند بدون این که بدانند به او آسیب زده‌اند.

وقتی این نوع چالش‌ها سر می‌زند، باید با دکتر مشاور صحبت کنید یا از منابع آنلاین استفاده کنید تا راه‌های عبور از این فاز در کودک را شناسایی کنید.

شیردهی را ادامه دهید

سازمان‌های جهانی پیشنهاد می‌کنند که شیردهی تا دو سالگی یا حتی کمی بعد از آن هم ادامه پیدا کند چرا که باعث کاهش احتمال خطر مگر ناگهانی نوزاد SIDS می‌شود، ضریب هوشی کودک را افزایش می‌دهد و در برابر بیماری‌ها مقاومت ایجاد می‌کند.

البته بسیاری از مادران ممکن است از ابتدا یا بعد از 1 سالگی نتوانند شیردهی داشته باشند، بنابراین احساس گناه نداشته باشید چرا که در این مسیر تنها نیستید.

قطع کردن شیردهی در هر سنی به چند دلیل ناراحت کننده است. ناراحتی از این که کودک ممکن است خوب رشد نکند، ترس از دست دادن ارتباط مادر و فرزندی و احساس گناه. اما متخصصان می‌گویند شیردهی هر چند هم که کوتاه باشد تاثیر خود را می‌گذارند و مادرانی که به هر دلیل نمی‌توانند شیردهی را ادامه دهند می‌توانند از شیرخشک استفاده کنند.

چطور به رشد و یادگیری کودک 1 ساله‌ام کمک کنم؟

انرژی کودک 1 ساله بی حد و حصر هست، همین باعث می‌شود که شما هم مدام در حرکت باشید. باید مطمئن شوید کودکتان 3 وعده غذا در روز می‌خورد و در عین حال باید مراقب خوابیدن و چرت زدنش هم باشید. در ادامه به راه‌هایی که می‌تواند به رشد و یادگیری کودک نوپای شما کمک کند خواهیم پرداخت.

حق انتخاب

می‌توانید با دادن حق انتخاب به کودک، استقلال او را تقویت کنید. برای مثال دو اسباب بازی را جلوی او بگیرید و از او بخواهید یکی را انتخاب کند. مهارت حل مسئله در این دوران در کودک شما تقویت می‌شود و شما می‌بینید کودک می‌تواند با اسباب بازی‌هایش بازی کند یا بلوک‌های بازی را داخل جعبه بگذارد.

اغلب با او حرف بزنید

برای تقویت مهارت‌های کلامی با کودک خود صحبت کنید. وقتی برای او لباس می‌پوشید راجع به رنگ و جنس پارچه حرف بزنید. اسم چیزهایی که در روز می‌بینید را بلند تکرار کنید، مثلا حوله، فنجان، ماشین، عروسک و … . در این کار مداومت داشته باشید و در عین حال سعی کنید از اسامی غیررسمی برای نامیدن اشیا استفاده نکنید.

برنامه خواب منظمی داشته باشید

اغلب کودکان در این سن به 11 تا 14 ساعت خواب در شبانه روز احتیاج دارند که شامل یک یا دو بار چرت روزانه هم می‌شود. در 18 ماهگی یا شاید کمی زودتر، کودک شما برای چرت صبحگاهی مقاومت می‌کند، این مسئله نشان می‌دهد که کودک شما برای حذف یکی از وعده‌های چرت روزانه آماده است و فقط چرت بعدازظهر کافی است.

نکاتی در مورد خواب کودک 1 ساله

• به 11 تا 14 ساعت خواب در روز احتیاج دارد که شامل 1 یا 2 چرت است
• چرت صبحگاهی تقریبا در 18 ماهگی حذف می‌شود
• روتین خواب می‌تواند برنامه‌ی خواب کودک را بهتر کند

انتظار تغییرات خواب را داشته باشید

متخصصان می‌گویند به محض این که کودک رشد می‌کند می‌توانید تغییرات خواب را ببینید. چالش اصلی زمانی رخ می‌دهد که کودک از رفتن به رختخواب سر باز می‌زند. مثلا وقتی والدین از کنار تخت می‌روند شروع به گریه کردن می‌کند. در این بازه لازم است صبور باشید و به یاد داشته باشید که به مرور زمان کودک شما بیشتر با محیط اطراف ارتباط می‌گیرد.

چطور ایمنی کودک 1 ساله را حفظ کنم

حالا که با کودکی طرف هستید که تازه حرکت می‌کند و مستقل است، باید نکات ایمنی را در ذهن داشته باشید.

وسایل خانه را طوری بچینید که ایمن باشد

کودک 1 ساله نمی‌داند چه وسایلی خطرناک است و باید از آن‌ها دوری کند. به محض این که کودک راه رفتن را یاد گرفت، اشیایی که ثابت نیستند را بردارید مثلا گلدانی که روی میز هست یا اشیایی از این دست.

حالا که کودک شما حرکت می‌کند، راحت‌تر به بخش‌های مختلف خانه دسترسی دارد. در این فرایند باید پریز برق، لبه‌های نوک تیز وسایل و … را بپوشانید.

تمرین خواب امن

با وجود این که کودک شما در فرایند مستقل شدن قرار دارد، مهم است که از برنامه خواب ایمن هم پیروی کند. در 12 تا 18 ماهگی می‌توانید عروسک‌های نرم داخل تخت کودک بگذارید البته حواستان باشد خیلی بزرگ نباشد.

حواستان باشد که چیز خطرناکی در نزدیکی تخت کودک نباشد.

دور آب حواستان جمع باشد

کودک 1 ساله عاشق آب بازی است به خصوص در هوای گرم تابستان. هیچ وقت کودک را در وان، استخر یا هر جای دیگری که آب دارد تنها نگذارید. کودک در این سن می‌تواند در آب به ارتفاع 5 سانتی متر خفه شود.

اگر در حیاط خود استخر دارید، دور آن را حصار بکشید.

ایمنی صندلی ماشین را رعایت کنید

کودک را تا زمانی که به قد و وزن مناسب (مطابق تایید کارخانه) برای نشستن روی صندلی ماشین نرسیده در صندلی مخصوص کودک قرار دهید.

چه زمانی باید نگران رشد کودک بود

مراحل رشد در کودکان مختلف کمی با هم متفاوت است. اما اگر کودک شما مراحل مهم رشد را عقب انداخت باید باید با دکتر صحبت کنید. اگر کودکان تا 18 ماهگی نتوانست کارهای زیر را انجام دهد، احتمالا درگیر تاخیر در رشد است:

• نتواند به تنهایی راه برود
• به اشیا اشاره نکند و آن‌ها را نشان ندهد
• از رفتار دیگران تقلید نکند
• سعی نکند یا نتواند در کنار کلمات «ماما» و «بابا»، سه کلمه دیگر بگوید
• به رفت و آمد کسی که  از او مراقبت می‌کند واکنشی نشان ندهد
• مهارت‌ها و توانایی‌هایی که قبلا داشته را از دست بدهد

از خودتان هم مراقبت کنید

اولین تولد کودک همراه با مراحل رشد جدید و هیجان انگیزی است. این یعنی هر چقدر که کودک دنبال تجربیات جدید احساسی و فیزیکی است و دنبال مستقل شدن است، شرایط هم کمی سخت‌تر می‌شود. بنابراین باید سلامت ذهنی و روانی خود را اولویت قرار دهید. سلامت روان والدین به نحو چشمگیری روی زندگی کودک تاثیر می‌گذارد.

منبع: https://www.parents.com/1-year-old-child-development-milestones-8736372