آموزش تفسیر نقاشی کودک
زمانی که بتوانید نقاشی‌های کودک خود را تفسیر کنید، می‌توانید کودک خود و شخصیت درونی او را بهتر بشناسید. نقاشی کودکان می‌تواند اطلاعات بسیاری در خصوص ترس‌ها، لذت‌ها، رویاها و کابوس‌های کودک به شما بدهد به علاوه می‌توانید شخصیت کودک خود را بهتر بشناسید.
کودکان نقاشی کشیدن را از زمانی که بتوانند مداد یا خودکار در دست بگیرند و آن را روی کاغذ بگذارند شروع می‌کنند. برای کودکان، نقاشی کشیددن یک فعالیت طبیعی است که لذت زیادی در آن وجود دارد. آن‌ها احساسات خود را از طریق نقاشی کشیدن بیان می‌کنند چرا که هنوز قدرت بیان احساسات مختلف از طریق کلمات را ندارند.
نقاشی دریچه‌ای برای ارتباط با کودک است، چرا که نقاشی و کارهای هنری کودکان نشان دهنده‌ی شخصیت آن‌ها است. نقاشی کودکان منحصربفرد است و می‌تواند اطلاعات ارزشمندی راجع به هنرمندان جوان به ما بدهد.
هر والدینی دوست دارد معنایی در نقاشی‌های کودک خود پیدا کند. گاهی اوقات نقاشی‌ها معنای خاصی ندارند و کودک فقط برای این که لحظات لذت بخشی را برای خود رقم بزند نقاشی می‌کشد. اما گاهی اوقات تفسیر نقاشی کودک به این معنا است که می‌توانید لایه‌های عمیق‌تر تفکر و احساسات کودک خود را کشف کنید.
بنابراین سعی نکنید از نقاشی‌ها برداشت زیادی داشته باشید یا مدام آن‌ها را بررسی کنید، در عوض به کودک خود اجازه دهید آنچه نقاشی کرده را توضیح دهد. سوالاتی مثل این که افرادی که در نقاشی کشیده‌ای چه کاری انجام می‌دهد، می‌تواند چیزهای بسیاری را از کودک شما نشان دهد که هیچ وقت فکر نمی‌کردید.
مراحل مختلف نقاشی کردن در کودکان
نقاشی کردن کودکان طی سه مرحله اتفاق می‌افتد: خط خطی کردن، مرحله قبل از کشیدن اشکال اصلی و در نهایت مرحله کشیدن اشکال اصلی.
1. خط خطی کردن (2 تا 4 سالگی)
در این مرحله هیچ نوع واقع گرایی در تصاویر نیست و در واقع چیزهایی که کودک می‌کشد نشانه‌هایی روی صفحه است. در واقع ممکن است به نظر برسد هیچ چیز معناداری در این نقاشی‌ها نیست اما گاهی اوقات کودک چیزی خلق می‌کند که می‌توان آن را «واقع گرایی اتفاقی» نامید. به این معنا که وقتی خط خطی‌های کودک به پایان می‌رسد، می‌توانید شکل‌هایی را ببینید، که تا حدودی شبیه به ماشین یا خانه است.
2. مرحله پیش از کشیدن اشکال (4 تا 7 سال)
در این مرحله کودکان به دنبال خلق چیزهایی که با چشم خود می‌بینند هستند. آن‌ها ممکن است چیزهایی ساده مثل صورت، ماشین، کامیون، درخت و خانه بکشند. اغلب هیچ جزئیات واقع‌گرایانه‌ای در نقاشی‌ها نیست. در پایان این مرحله، آن‌ها می‌توانند چیزهایی خارج از آنچه می‌بینند را به نقاشی اضافه کنند چیزهایی مثل گل‌ها جلوی خانه یا لباس‌هایی که به چوب لباس وصل است.
3. مرحله الگویی
در این دوره کودک تصاویر بیشتری را به نقاشی خود اضافه می‌کند، مثلا در نقاشی از اقیانوس، چیزهایی مثل ستاره دریایی، عروس دریایی، آدم‌هایی که در ساحل هستند و کسانی که شنا می‌کنند را به آن اضافه می‌کند. کلمات یا نمادهایی ممکن است به نقاشی اضافه شود که توضیح بیشتری از نقاشی ارائه می‌دهد. نقاشی‌هایی که از انسان‌ها کشیده می‌شود جزئیات بیشتری دارد و حتی ممکن است لک‌ها و کک و مک‌های روی صورت هم کشیده شود. نقاشی‌ها در این دوران عمق و واقع گرایی بیشتری دارند، و استفاده از زاویه‌های دید جدید ممکن می‌شود.
جنسیت و انتخاب رنگ‌ها در کودکان
واقعیت این است که تفاوتی بین نحوه نقاشی کشیدن دخترها و پسرها وجود دارد. دخترها معمولا اشکال دایره‌ای و گرد می‌کشند، اشکالی مثل گل و قلب در حالی که پسرها بیشتر مکعب‌های زاویه‌دارد و خط‌های صاف می‌کشند، چیزهایی مثل ماشین و اتوبوس. به صورت کلی می‌توان گفت تمایلی در کودکان هست که ترجیح می‌دهند مرتبط با جنسیت خود نقاشی بکشند.
همچنین تحقیقات نشان می‌دهد دخترها تمایل بیشتری به استفاده از رنگ‌های مختلف در یک نقاشی نسبت به پسران دارند و در عین حال رنگ‌های گرم‌تر مثل صورتی را انتخاب می‌کنند، این درحالی است که پسرها رنگ‌های سردتر مثل آبی را انتخاب می‌کنند.
انتخاب رنگ‌های مختلف در کودکان چه معنایی دارد؟
- سیاه و بنفش تشویق به تسلط می‌کند و بیشتر توسط کودکانی به کار گرفته می‌شود که تا حدی خواستار توجه هستند.
- آبی رنگ مورد علاقه‌ی کودکانی است که به طبیعت توجه می‌کنند و از همکاری کردن لذت می‌برند.
- قرمز رنگ هیجان است و معمولا توسط کودکانی به کار گرفته می‌شود که نمی‌خواهند چیزی را از دست بدهند و یکی از محبوب‌ترین رنگ‌هایی است که کودکان استفاده می‌کنند.
- صورتی نشان دهنده‌ی نیاز به عشق و تشویق است و معمولا دخترها از آن استفاده می‌کنند.
- سبز رنگ کسانی است که میخواهند متفاوت باشند، و نشانه‌دهنده‌ی روح هنرمند و البته باهش کودک است.
- زرد نشان‌دهنده‌ی هوش و روح درخشان کودک است.
موقعیت نقاشی در برگه
در مورد جایگاه نقاشی در برگه، عموما باور بر این است که اگر نقاشی کودک در سمت چپ صفحه باشد، نشان‌دهنده‌ی نگاه کودک به گذشته و در عین حال موضوع نقاشی تا حدی به مادر ربط دارد.
اگر نقاشیی در سمت راست برگه کشیده شود نشان‌دهنده‌ی علاقه به گذشته و نیاز به برقرار ارتباط است. این نقاشی‌ها عمدتا در ارتباط با پدر کشیده شده است.
کودکی که نقاشی‌اش را در اندازه‌ی نرمال و در وسط صفحه می‌کشد معمولا متعادل است و احساس امنیت دارد. این درحالی است که تصویرهای کوچک یا تصویرهایی که در گوشه‌های برگه کشیده می‌شود، نشان‌دهنده‌ی احساس ناکافی بودن یا عدم اطمینان است.
نقاشی‌های کودکان بیانگر چه احساساتی است؟
احساسات بسیاری از طریق نقاشی کودکان می‌تواند بروز پیدا کند، اما سعی کنید پیش از آن که کودک خودش برای شما توضیح دهد، از آن تفسیری نداشته باشید. هر چند نشانه‌هایی هست که از طریق آن می‌توان فهمید کودک چه احساسی دارد.
- نقاشی‌هایی با جزئیات زیاد که با دقت کشیده شده است، نشان می‌دهد که کودک احساس می‌کند باید خیلی سخت تلاش کند.
- خط‌های برجسته، خصوصا زمانی که خیلی نزدیک به هم کشیده می‌شود، نشانه‌ی استرس و احساسات قوی، عزم راسخ یا خشم است، در حالی که خطوط نرم‌تر نشان‌دهنده‌ی روح آرام‌تر کودک است.
- کیفیت خط‌ها هم می‌تواند مهم باشد، زمانی که کودک با استفاده از خطوط نازک، موج دارد یا شکسته نقاشی می‌کند در واقع ما با یک کودک سردرگم، با احساس عدم امنیت مواجه هستیم. در مقابل خط‌های برجسته و ادامه داری که آزادانه کشیده شده است، بیانگر اعتماد به نفس و احساس امنیت است.
زمانی که کودک تصویر اشخاصی را می‌کشد، اندازه و اندازه‌ی نسبی تصویرها مهم است چرا که شخصیت‌های زورگو معمولا بزرگ‌تر کشیده می‌شوند.
در مورد نقاشی‌هایی که کودکان از خودشان می‌کشند، اگر دست‌ها نازک باشد یا اصلا کشیده نشده باشد، نشان دهنده‌ی این است که با کودک پرخاشگری سر و کار نداریم، در حالی که بزرگ کشیدن بیش از اندازه‌ی دست‌ها نماد تمایل کودک به رفتار پرخاشگرانه است. پاهای کوچک هم می‌تواند نشانه‌ی عدم اطمنیان باشد، در واقع نشانه‌ای از پایه‌های نامطمئن.
شخصیت کودک و نقاشی‌هایش
- کودک تکانشی: در نقاشی‌هایش شخصیت‌هایی بزرگ، بدون گردن و بدون تقارن در اندام‌ها می‌کشد.
- کودک مضطرب: ابرها، باران، پرندگان در حال پرواز می‌کشد و شخصیت‌هایی که چشم ندارند.
- کودک خجالتی: شخصیت‌هایی کوتاه، بدون دماغ یا دهان، با دست‌ها و انگشتان کوچکی که به بدن نزدیک است.
- کودک عصبانی: دست‌ها و دندان‌های بزرگ، دست‌های بلند و چشمان ضربدری.
- کودکی که احساس عدم اطمینان دارد: شخصیت‌های هیولایی، سرهای کوچک ، بدون دست و شخصیت‌های کج.
پرورش نقاشی در کودکان
توانایی تفسیر و رمزگشایی از نقاشی کودک می‌تواند برای شما به عنوان والدین بسیار مفید باشد. در عین حال می‌توانید این فعالیت لذت بخش را در کودک خود تقویت کنید.
تجربه‌های هنری، استقلال کودک شما را تقویت می‌کند و به او این فرصت را می‌دهد که ایده‌های خود را به اشکال مختلف روی کاغذ پیاده کند. از همه‌ی این‌ها مهم‌تر، بیان خلاقانه، به کودکان این امکان را می‌دهد تا تخیلات خود را فعال کنند و همانطور که می‌دانید، تخل همه‌ی آن چیزی است که کودک دارد.
شما می‌توانید از طریق راه‌های زیر نقاشی کشیدن را در کودک خود تقویت کنید:
- کارهای هنری را بخشی از برنامه بازی کودک خود قرار دهید. ابزارهای نقاشی مختلف مثل مداد شمعی، مداد رنگی، و آبرنگ در اختیار کودک خود قرار دهید. گاهی اوقات می‌توانید برگه را به میز بچسبانید (با چسب نواری) تا موقع نقاشی کشیدن، برگه تکان نخورد.
- نیازی به فرمان دادن به کودک نیست. به کودک خود اجازه دهید آزمایش کند و خلاقیتش را هر طور می‌خواهد بیان کند. این کودک مستقل نیاز دارد احساس اطمینان، رقابت جویی و باهوش بودن را تجربه کند.
- به فرایند توجه کنید نه به نتیجه نهایی. سعی کنید در روند نقاشی کشیدن با کودک همکاری کنید نه این که فقط در پایان کار از کارش تعریف کنید. به او کمک کنید، چیزهای پیچیده‌تری بکشد یا رنگ‌های مناسب را برای یک خانه درختی انتخاب کنید.
- به کودک خود کمک کنید احساسات قوی خود را بیان کند. اگر کودک شما احساس عصبانیت دارد، به او کمک کنید این احساسات را از طریق نقاشی کردن نشان دهد.
- نقاشی کودک خود را به دیگران نشان دهید. به این ترتیب کودک شما متوجه می‌شود کار ارزشمند و مهمی انجام داده است.
