شیر مادر یا شیر خشک؟
شیر مادر یا شیر خشک؟ یکی از سخت‌ترین تصمیماتی است که والدین زمانی که تازه صاحب فرزند می‌شوند با آن روبرو می‌شوند. متخصصان سلامت اعتقاد دارند شیر مادر بهترین انتخاب برای نوزادان است. اما شیر مادر ممکن است برای برخی از مادران ممکن نباشد. این که مادری بخواهد شیر خودش را به فرزندش بدهد بستگی به سطح راحتی، سبک زندگی و وضعیت پزشکی و سلامت مادر دارد.
برای مادرانی که نمی‌توانند شیر بدهند یا تصمیم دارند شیر ندهند، شیر خشک یک جایگزین سالم است. شیر خشک، مواد مغذی برای رشد و نمو کودک را فراهم می‌کند.
همه چیز برای شیر مادر
شیر دادن به کودک تجربه‌ی بسیار دلنشینی برای مادر و نوزاد است. شیر مادر غذای مورد نیاز برای کودک را فراهم می‌کند و ارتباط مادر و کودک را عمیق‌تر می‌کند.
بسیاری از سازمان‌های سلامت در جهان، شیر مادر را بهترین تغذیه برای کودکان می‌دانند. شیر مادر به کودک کمک می‌کند تا در برابر عفونت‌ها و آلرژی‌ها مقاومت بیشتری داشته باشد.
پیشنهاد سازمان جهانی بهداشت این است که شیر مادر برای 6 ماه اول بسیار مناسب است. همچنین در صورت تمایل مادر و کودک، می‌توان تا 12 ماه یا بیشتر هم شیر مادر ادامه یابد.
مزایای شیر مادر برای کودک
مقابله با عفونت‌ها و سایر بیماری‌ها
کودکانی که شیر مادر می‌خورند، کمتر دچار عفونت و بیماری می‌شوند. در شیردهی مادر به کودک، پادتن یا آنتی بادی، فاکتورهای موثر در مبارزه با میکروب را از بدن مادر به بدن کودک منتقل می‌کند و سیستم ایمنی کودک را تقویت می‌کنند. این وضعیت به کودک کمک می‌کند تا کمتر درگیر عفونت شود، از جمله عفونت‌ها، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونت گوش
- اسهال
- عفونت‌های تنفسی
- مننژیت
شیر مادر علاوه بر عفونت، کودک را در برابر موارد زیر هم ایمن می‌کند:
- آلرژی
- آسم
- دیابت
- چاقی
- سندروم مرگ ناگهانی کودک (SIDS)
شیر مادر همچنین برای نوزادان زودرس بسیار مفید است.
مواد مغذی و هضم آسان
شیر مادر غذای کامل برای کودکان است و کاملا متناسب با سیستم گوارش و هضم آن‌ها است، مواد تشکیل دهنده شیر _لاکتوز، پروتئین و چربی_ برای کودک تازه متولد شده قابل هضم است.
به صورت کلی می‌توان گفت نوزادانی که از شیر مادر استفاده می‌کنند نسبت به نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌کنند، مشکل هضم کمتری دارند. شیر مادر هضم راحت‌تری دارد بنابراین کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، راحت‌تر می‌توانند غذا را هضم کنند.
شیر مادر همچنین به طور طبیعی شامل بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی است که کودک به آن نیاز دارد. اما یکی از این استثنائات ویتامین D است. بنابراین کودکانی که شیر مادر مصرف می‌کنند باید از مکمل‌های ویتامین D استفاده کنند یا بعد از 1 سالگی شیر (شیر گاو) را برای تامین ویتامین D در برنامه غذایی خود جایگزین کنند.
اما سازمان‌های جهانی و محلی بهداشت همواره شرکت‌های تامین کننده شیر خشک را موظف می‌کنند تا از فرمول‌هایی در تولیدات خود استفااده کنند که همه‌ی مواد مغذی مورد نیاز کودک را تامین کند. تاکنون هیچ فرمولی که درست مشابه شیر مادر باشد ساخته نشده است. چرا؟ چون شیر مادر یک موجود زنده است که توسط هر مادر با توجه به نیازهای خاص کودکش ساخته شده و قابل جایگزینی نیست.
رایگان بودن
شیر مادر رایگان و بدون هزینه است، در حالی که برای تهیه شیر خشک لازم است آن را خریداری کنید. از طرف دیگر استفاده از شیر مادر باعث می‌شود کودک کمتر درگیر بیماری شود و بنابراین هزینه دکتر و … کاهش پیدا می‌کند.
طعم‌های مختلف
مادرانی که از شیر خودشان به فرزندشان می‌دهند معمولا باید 300 تا 500 کالری بیشتر در روز دریافت کنند که ترکیبی از غذاهای مختلف است. همین مسئله این امکان را به نوزاد می‌دهد تا طعم‌های مختلف را تجربه کند چرا که طعم شیر مادر بسته به غذایی که می‌خورد متفاوت است. کودکانی که شیر مادر را می‌خورند معمولا بهتر غذای جامد را می‌خورند چون قبلا چنین طعمی‌هایی را چشیده‌اند.
راحتی
وقتی کودک از شیر مادر تغذیه کند، لازم نیست با عجله سراغ خرید شیر خشک بروید، چون شیر گاو همیشه تازه و در دسترس است. مادری که به کودکش شیر می‌دهد لازم نیست، شیر را گرم کنم و مواردی از این دست.
کودک باهوش‌تر
برخی از تحقیقات نشان می‌دهد، کودکانی که شیر مادر دریافت می‌کنند در مقایسه با کودکانی که شیر خشک می‌خورند، آی کیوی بالاتری دارند.
ارتباط پوست به پوست
بسیاری از مادرانی که به فرزند خود شیر می‌دهند، از تجربه‌ی ارتباط نزدیک با نوزاد خود لذت می‌برند. ارتباط پوست به پوست می‌تواند احساس عاطفی میان مادر و نوزاد را تقویت کند.
این ارتباط برای مادر هم مزایای زیادی دارد
توانایی پرورش و شیردهی به کودک می‌تواند احساس اعتماد به نفس مادر را در توانایی مراقبت از کودکش بالا ببرد. همچنین شیردهی به کودک باعث سوختن چربی می‌شود و رحم را کوچک می‌کند، بنابراین مادر می‌تواند سریع‌تر به فرم و ابعاد پیش از بارداری برگردد. شیردهی همچنین خطر ابتلا به سرطان سینه، فشار خون بالا، دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی و سرطان رحم و تخمدان را کاهش می‌دهد.
چالش‌های شیردهی
شیردهی برای بعضی مادران بسیار راحت است اما برخی دیگر ممکن است با شکلات زیادی در این زمینه مواجه شوند. هم مادر و هم نوزاد باید صبور باشند تا روتین شیردهی تنظیم شود.
از جمله نگرانی‌های مادر به ویژه در هفته‌های اول پس از زایمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
احساس راحتی
بسیاری از مادران موقع شیردهی احساس ناراحتی دارند. اما با آموزش، حمایت و تمرین، بسیاری از مادران می‌توانند از این مرحله عبور کنند.
مکیدن
درد ناشی از چفت شدن نوزاد با سینه و مکیدن سینه، در یک هفته تا 10 روز اول طبیعی است، اما در هر بار شیردهی این درد باید زیر 1 دقیقه تمام شود. اگر درد ناشی از شیر خوردن کودک، در تمام مدت شیردهی ادامه پیدا کرد، بهتر است با دکتر مشاور مشورت کنید. اغلب اوقات این درد به خاطر این است که هنوز قلق کار دست مادر نیامده است اما بعضی اوقات ممکن است به خاطر مسائل دیگر مثل عفونت باشد.
مدت زمان و دفعات شیردهی
شیردهی نیازمند تعهد مادر به اختصاص زمان کافی برای شیردهی است، به ویژه در ابتدای تولد. کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند اغلب باید تعداد دفات بیشتری نسبت به کودکانی که شیر خشک می‌کنند، وعده غذایی داشته باشند. چرا که شیر مادر سریع‌تر از شیر خشک هضم می‌شود. در هفته‌های اول مادر ممکن است مجبور باشد هر 2، 3 ساعت یک بار به کودک شیر بدهد.
رژیم غذایی
زنانی که به کودک خود شیر می‌دهند باید نسبت به غذایی که می‌خوردند و چیزهایی که می‌نوشند بسیار مراقب باشند چرا که این غذاها از طریق شیر مادر وارد بدن کودک می‌شود. مقدار مصرف کافئین برای مادران باید کمتر از 300 میلی گرم در روز باشد، چرا که می‌تواند باعث آزار و ناراحتی کودک شود.
وضعیت پزشکی، دارویی و جراحی پستان
شرایط پزشکی خاص مثل اچ آی وی یا ایدز یا مشکلاتی که نیاز به شیمی درمانی یا مصارف دارویی خاص دارند، شیردهی مادر را به امری خطرناک تبدیل می‌کند.
مادرانی که سابقه تخلیه‌ی پستان داشته‌اند، در صورتی که توانایی شیردهی آن‌ها از بین نرفته باشد، باز هم ممکن است در شیردهی با مشکل مواجه شوند. مادر در این زمینه باید با دکتر مشورت کند تا بهترین تصمیم را بگیرد.
همه چیز درباره شیر خشک
شیر خشک یک جایگزین مغذی برای شیر مادر است و حتی شامل برخی ویتامین‌ها و مواد مغذی است که نوزاد از شیر مادر می‌گیرد. درست کردن شیر خشک در خانه امری غیرممکن است چرا که شیر خشک شرکتی در محیطی استریل و با ترکیبی از پروتئین، شکر، چربی و ویتامین ساخته می‌شود.
علاوه بر وضعیت خاص پزشکی که منجر به استفاده‌ی مادر از شیر خشک می‌شود، برخی مادران نسبت به شیردهی بسیار استرس دارند. در ادامه به دلایل مختلفی که مادران ممکن است از شیر خشک استفاده کنند خواهیم پرداخت:
راحتی
هم والدین و هم پرستار کودک به راحتی می‌توانند در هر زمانی به نوزاد غذا بدهند. این مسئله به مادر امکان می‌دهد که وظیفه غذا داددن به کودک را با همسرش تقسیم کند.
انعطاف پذیری
استفاده از شیر خشک به مادر این امکان را می‌دهد تا نوزاد را برای ساعتی پیش شخص دیگری بگذارد و نگران گرسنه ماندن کودکش نباشد. همچنین مادرانی که به کودک خود شیر خشک می‌دهند، لازم نیست همیشه دنبال مکان مناسبی برای شیردهی باشند.
مدت زمان و تعداد دفعات شیردهی
از آنجایی که شیر خشک نسبت به شیر مادر، سخت‌تر هضم می‌شود، کودکانی که شیر خشک می‌خورند به غذای کمتری نیاز دارند.
رژیم غذایی
مادرانی که از شیر خشک در تغذیه کودکشان استفاده می‌کنند، کمتر نگران غذا یا نوشیدنی‌هایی هستند که می‌خورند.
مشکلات مصرف شیر خشک
در مقایسه با شیر مادر، شیر خشک ممکن است مشکلاتی را برای نوزاد به وجود آورد:
کمبود آنتی بادی یا پادتن
هیچ کدام از پادتن‌هایی که در شیر مادر مشاهده می‌شود، در شیر خشک نیست. بنابراین شیر خشک نمی‌تواند محافظت بیشتری در برابر عفونت و بیماری (در مقایسه با شیر مادر) ایجاد کند.
نیاز مداوم به برنامه ریزی
والدینی که از شیر خشک برای نوزادشان استفاده می‌کنند، مداوم باید حواسشان به میزان شیر خشک موجود باشد، تا مجبور نباشند، نصف شب سراغ خرید شیر خشک بروند.
هزینه
هزینه شیر خشک یکی از مشکلاتی است که بسیاری از خانواده‌ها را درگیر خود کرده است.
تصمیم‌گیری با شما است؛ شیر مادر یا شیر خشک
این که بین شیر خشک یا شیر مادر یکی را انتخاب کنید، تصمیم بسیار سختی است. شما قطعا بعد از تولد نوزادتان و با توجه به شرایط خانواده‌ی خود می‌توانید انتخاب کنید.
بسیاری از زنان پیش از تولد نوزاد یکی از این روش‌ها را انتخاب می‌کنند اما بعد آن را تغییر می‌دهند. همچنان که خودتان در حال سبک، سنگین کردن هستید، با دکتر مشاورتان هم مشورت کنید.
منبع: kidshealth.org
